ऑगस्ट २०१५ च्या एका दुपारी जरा एका ऑफीसमध्ये काम होते म्हणून जेवण उरकून लेकाला घरीच ठेवून सायकलने निघाले होते. वाटेवर एका झाडाच्या ४-५ चेरी तोंडात टाकून जरा पुढे गेले आणि काही कळायच्या आतच चक्कर येऊन पडले. नशिबाने सायकल रस्त्याच्या कडेला गवतावर घेतली होती. विजेचा पोलाच्या एक फूट पुढे जाऊन आणि मुख्य रस्त्याला लागण्यापूर्वीच पडले होते.

सर्वात आधी एका गोष्टीचे बरे वाटले की, पिल्लू माझ्या सायकलवर मागे नव्हता. पण दुसरी काळजी अशी वाटली की, मला काही झालं असतं तर? नवरा भारतात गेलेला आणि लेकरू घरी एकटच.

घरी जाऊन आधी दवाखान्यात फोन केला. अचानक चक्कर येऊन सायकलवरून पडल्याचे सांगितल्याने दुसऱ्या दिवशीची सकाळची भेटण्याची वेळ मिळाली. डॉक्टरला रक्त, लघवी तपासल्यानंतर दोन्हीकडे साखर असल्याचे आढळले. दुसऱ्या दिवशी उपाशी पोटी परत रक्ततपासणी केल्यानंतर कळाले की रक्तात साखरेचे प्रमाण खूप जास्त वाढले आहे.

डॉक्टरच्या मते, माझ्या पोटाचा घेर फार वाढलेला नसल्याने आणि मी दिसायलाही अगदीच गलेलट्ठ म्हणावी अशी दिसत नसल्याने, ती म्हणाली की, तुला मधुमेह प्रकार १ असण्याची शक्यता आहे. उद्या आपण मुख्य दवाखान्यात तपासणी करून पाहू. घरी आल्यावर सर्वात आधी मधुमेहावर माहिती वाचायला सुरुवात केली आणि जाणवले की, आता जर आपण इथेच आवर घातला नाही तर पुढे बऱ्याच आजारांना आमंत्रण देणार आहोत.

मुख्य दवाखान्यातून सांगण्यात आले की, भारतीय लोकांमध्ये कमी वजनाच्या लोकांनासुद्धा मधुमेह प्रकार २ असू शकतो; त्यामुळे मला मधुमेह प्रकार २ असण्यावर शिक्कामोर्तब झाले.

मधुमेह प्रकार १ मध्ये तुमच्या शरीरातील स्वादुपिंड (pancreas) इन्सुलिन बनवायचे थांबवते त्यामुळे तुम्हाला गोळी किंवा इंजेक्शन स्वरूपात जेवणापूर्वी इन्सुलिन घ्यावे लागते.

मधुमेह प्रकार २ मध्ये तुमच्या शरीरातील स्वादुपिंड इन्सुलिन कमी प्रमाणात बनवते किंवा जे इन्सुलिन उपलब्ध आहे ते वापरण्याची शरीराची क्षमता कमी झालेली असते.

मला मेटफोर्मीन घेण्यास सांगण्यात आले. आठवडाभर एकच गोळी घ्यायची, तिची सवय झाली की १ वाढवायची. अश्या प्रकारे सकाळी २ आणि रात्री २ अशी चारापर्यंत प्रगती केली. मेटफोर्मीनने पोटाचा त्रास सुरू झाला. डोळ्यांची तपासणी झाली तेव्हा कळाले की, डोळ्यांना अजून तरी काही इजा झालेली नाही. हृदय, किडनी, डोळे सुरळीत कार्यरत आहे तोवरच यातून बाहेर पडायचे ठरवले. साखर पहिल्या दिवसापासूनच बंद केली होती. चॉकलेट, बिस्कीट, केक, शीतपेय, आइस्क्रीम ह्यांची फारशी आवड नसल्याने त्यांच्यापासून फारकत घेणे सोपे गेले. झेपेल तितकाच पण नियमित व्यायाम दररोज करण्यास सांगितले.

मधुमेहाबद्दल वाचायला सुरुवात केल्यानंतर, जिथे वाचावे तिथे हेच दिसायचे की, हा आजार बरा होण्यातला नाही. पण एक दिवस एक जाहिरात दिसली. त्यात त्यांचे म्हणणे होते आमच्या पुस्तकात आम्ही बरे होण्याचे रहस्य दिले आहे. तासभर त्यांचे 'औषध कंपन्या किती स्वार्थी आहेत' आणि 'ते किती काळजीवाहू आहेत', तसेच 'एकाच पुस्तकाचा खर्च केला की तुम्ही कसे बरे होणार आणि औषधांवरचा खर्च कसा कमी होणार'! हे असे तासभराचे प्रवचन ऐकल्यावर एक मात्र कळले की, दालचिनी आणि हेम्प प्रोटीन ह्यांच्या सेवनाने मधुमेहींना नक्की फायदा होतो. त्यावर अधिक माहिती काढली असता ते खरोखरीच माझ्या कामाचे आहेत हे कळले आणि मी त्यांचा माझ्या आहारात समावेश केला.

दरम्यान दवाखान्यातूनच आहारतज्ज्ञाच्या भेटीची वेळ मिळाली. मला असलेल्या सगळ्या शंका मी लिहून नेल्या होत्या. मी आहारात केलेले बदल सांगितले; उदाहरणार्थ, साखर, मैदा, बटाटा, चॉकलेट, आईसक्रीम, शीतपेय पूर्णपणे बंद केले आहेत. ह्यातले काही खावेसेच वाटले तर काय काय खाऊ शकते ही शंका विचारल्यावर तिने सांगितले की, सगळे थोड्या प्रमाणात चालते. एखादा बटाटा, दिवसाला २ ब्रेड स्लाईस, जरासे शीत पेय पण जरासेच हं, शिवाय मांसाहार, सलाडचे प्रमाण वाढवण्यास आणि लो फॅट आहार घ्यायला सांगितला. हिरव्या रंगाचे 'की होल'चे ट्रेडमार्क असणारे सगळे बाजारात मिळणारे खाद्यपदार्थ खाणे उत्तम आहे हे सुचवले.

पुढच्यावेळी खरेदीला गेले तर ब्रेड, पास्ता, दही, तांदूळ असे बरेच काही त्या ट्रेडमार्कचे सापडले. अमुक ह्या ट्रेडमार्कचे आहे आणि खायला चालते म्हणून मग ब्रेड, पास्ता खाणे वरचेवर होवू लागले आणि स्थिरावणारी रक्तातली साखर परत वाढू लागली. चपातीपेक्षा भाकरी बरी म्हणून (दगडापेक्षा वीट मऊ या नात्याने) बाजरीची भाकरी खाणे सुरू केले. दिवस रात्र एकच विचार डोक्यात घोळत असायचा की आपल्याला मधुमेह झाला आहे. हा विचार काही केला डोक्यातून जात नसे मग ठरवले की रात्री झोपताना (स्वतःलाच झोपण्यापूर्वीच) स्लीप टॉक द्यायचे; सकारात्मक विचार करायला सुरुवात केली की, आपल्याला बरे व्हायचेच आहे आणि औषधांपासून मुक्ती मिळवायची आहे.

नवर्‍याने एक दिवस समजावले की, हा आजार बरा होण्यातला नाही पण पथ्य पाळले तर काही त्रास होत नाही. मधुमेह वाढू नये ह्याची काळजी घेणे आता आपल्या हातात आहे. त्याच काळात प्रमोदकाकांचा मायबोलीवर लिहीलेला लेख वाचला. त्याचा फायदा मला शांत राहायला झाला. आता मधुमेह झालाच आहे तर त्याच्याशी मैत्री करून जगायचे. परंतु तो बरा होण्यासाठी माहिती शोधणे सुरूच होते. असेच एक दिवस वाचनात आले की, जर लिव्हर फॅट कमी करता आले तर मधुमेह बरा होऊ शकतो. लिव्हर फॅट कमी करणे हे मनावर घ्यायचे ठरवले. साखर बंद केल्याने वजन साधारण ३ कि. कमी झालेच होते. आणखी वजन कमी करणे गरजेचे होते. माझी डायबेटीस नर्स मी सगळी पथ्ये पाळते म्हणून आणि रक्तातले साखरेचे प्रमाण कमी कालावधीच बरेच खाली आले होते म्हणून खूष होती.

त्याच दरम्यान आमची एक कुटुंबाशी ओळख झाली. एकमेकांकडे जाणे-येणे वाढले. गप्पांच्या ओघात त्या मित्राने सांगितले की, त्यालाही मधुमेह होता; तसेच त्याच्या बायकोला पिसीओडीचा त्रास होता. पॅलिओ डाएटने दोघांनाही फायदा झाला आहे. पॅलिओ डाएटबद्दल त्याने सांगितल्याप्रमाणे फक्त मांसाहारावरच जास्त भर असल्याने मला ते जमण्यासारखे नव्हते. पोळी, भात एकदमच खायचाच नाही हे तर कठीणच होते.

मी पॅलिओ डाएटबद्दल माहिती वाचायला सुरुवात केली. त्याने फेसबुक वर एका पॅलिओ गटात मला सहभागी केले. त्यावरच्या तमिळ पोस्ट मी भाषांतरीत करून वाचू लागले. तिथल्या सक्सेस स्टोरी वाचतानाच मी अधिक माहिती मिळवायला सुरुवात केली. पॅलिओ डाएट, अ‍ॅटकीन्स डाएट हे 'लो कार्ब हाय फॅट' प्रकारात मोडतात हे समजले.

सवयीप्रमाणे मायबोलीवर चौकशीचा धागा काढला (http://www.maayboli.com/node/57088). भाग्यश्री (बस्के) तसेच इतर काहीजणांकडून ह्या डायटबद्दल सकारात्मक प्रतिक्रीया मिळाली. एकाने किटोजनीक डाएटची लिंक दिल्याने (http://www.ketogenic-diet-resource.com/ketogenic-diet-plan.html)तिथेही बरीच माहिती मिळाली तसेच बऱ्याच प्रश्नांची उत्तरे देखील मिळाली.

एका डॉ. सदस्याकडून हे कळले की, किटोसिस होऊ नये ह्याची काळजी घ्यायला हवी; तसेच किटोजनीक डाएटच्या लिंक वरून कळले की, ह्या डाएट प्रक्रियेत किटोसिस होणे अपेक्षित आहे परंतु किटोऑसिडोसिस होऊ न देणे, ह्याची काळजी घ्यायला हवी. अर्थात ही सगळीच माहिती माझ्यासाठी उपयुक्त होती कारण किटोसिस होणे अपेक्षित आहे म्हणून त्याकडे दुर्लक्ष करून चालणार नव्हतेच.

अखेर मी डाएट करायचे ठरवले. नवर्‍याने पण वाचन सुरू केले. डायबेटीस बरा होत नाही हे त्याचे पूर्वीचे मत बदलायला लागले. मी हे मला झेपेल तसे करायलाच हवे, असे त्यालाही वाटू लागले.

मला भात बंद करणे सहज जमले, परंतु चपाती एक तरी खायला हवी असे वाटायचे. पहिला दिवस एका चपातीवर निभावला. करून करायचे तर व्यवस्थितच करायला हवे (करून करायचे तर कच्चे का? अन माळ्यावर बसून अडचण क?) म्हणून मग चपाती ऐवजी भाकरी खावी असे ठरवले. एका जेवणात अर्धी ते पाऊण भाकरी.

गव्हातले आणि ज्वारी, बाजरीतले कर्बोदकांचे प्रमाण पाहिल्यास जवळपास ते सारखेच आहे हे तपासल्यावर चौथ्या दिवसापासून मी भाकरीपण पूर्णपणे बंद केली.

सुरुवातीचे तीन महिने पूर्णपणे वर्ज्य केलेल्या गोष्टी :

चपाती
भात
मैदा
गोड पदार्थ (कोशिंबीरसुद्धा
बिन साखरेची)
भाकरी
कडधान्ये
डाळी
बीन्स
मटार
मका (दाणे, पीठ)
तळलेले पदार्थ
रास्प तेल, शेंगदाणा तेल
खाऊ, फरसाण
फळं (फळांमध्ये कधीतरी बेरीज,
कच्चा पेरू हे खाल्ले.)
बटाटा
खजूर
ब्रेड

आहारात समावेश केलेले पदार्थ :
३-४ अंडी: उकडलेली अंडी - पिवळ्या बलकासह. मला उकडलेली अंडी फारशी आवडत नाहीत त्यामुळे खायची ठरल्यास चाट मसाला टाकून, पुदिन्याच्या चटणीसोबत.उकडलेली अंडी खाणार नसेन तर ऑम्लेट किंवा भुर्जी करून

उणे तापमानातल्या थंडीत चहा सोडायला काही जमले नाही. चहा करताना मात्र त्यात दालचिनी पावडर टाकून.

भिजवलेले बदाम - साधारण ५० नग (हे एका जेवणाऐवजी किंवा नाश्ताऐवजी आठवड्यातून १-२ दा, मांसाहार न करणाऱ्यांसाठी आवश्यक. काही खाल्ल्यानंतर २ तासांनी किंवा काही खाण्यापूर्वी दोन तास आधी बदाम खावेत.)

अवाकाडो २ - मला तसेही खायला आवडतात पण पोटभरीचे काहीतरी खायला हवे म्हणून मग ग्वाकामोली करून. भरपूर कांदा, टोमॅटो, कोथिंबीर, ऑलिव्ह ऑईल वापरून. ह्यात मिरपूड वापरते म्हणून मग त्यासोबत हळद पण घालते. (हळदीचा फायदा मिऱ्यांसोबत घेतल्याने ळतो.)

ऑलिव्ह ऑईल
टरबूजाची एखादी फोड
सलाड
कोशिंबीर
चिकन. (बऱ्याचदा; माबोवरील अल्पनाने सांगितलेले लेमन चिकन)
कोळंबी
चिज
लोणी - क्वचित
तूप - भाज्या कधी तूपात तर कधी ऑलिव्ह ऑईल मध्ये
मासे - क्वचित
कैरी - ताजे लोणचे करून
गाजर - क्वचित
भाज्या :
पालक, गवार, शेवगा, भेंडी, झुकिनी, मिळाल्यास दोडका, भोपळा, चार्ड (Chard), ब्रोकोली, फ्लॉवर, कोबी, अ‍ॅस्परागस, मेथी, सेलेरी, भारतात मिळणाऱ्या इतर पालेभाज्या, पडवळ
आहारात फायबर कमी झाल्याने मला एक आठवडा बद्धकोष्ठतेचा खूप त्रास झाला. म्हणून लाल
भोपळा खायला सुरुवात केली.(तूप घालून केलेली सुकी भाजी, कोशिंबीर, सूप, ज्युस) लाल भोपळ्याच्या रसाचे बरेच फायदे आहेत. एकदा सलग महिनाभर घ्यायचे आहे.
Chayote
वांगी - वांगी-टोमॅटोचं भाजून, कांद्याची पात घालून भरीत.
काकडी
कांद्याची पात
ओला नारळ

स्मूदी : भाज्यांसोबत फळ निवडताना टरबूज, अवाकाडो, कच्चा पेरू, एखादी फोड सफरचंद घ्यावे. (पालक वपरणार असाल तर. दर दिवशी कच्चा पालक खाणे योग्य नाही त्यामुळे आठवड्यातून २-३ वेळा कच्चा पालक तर इतर वेळी दुसऱ्या भाज्या घ्याव्यात.

ह्या डाएट मध्ये कर्बोदके (carbs) कमीत कमी, मध्यम स्वरूपात प्रथिने (protein) आणि अधिक प्रमाणात स्निग्धपदार्थ (fat) घेणे अपेक्षित आहे. अधिक प्रमाणात स्निग्धपदार्थ म्हटल्यानंतर 'बापरे!' अशीच प्रतिक्रीया उमटते. परंतु दिवसाला लागणाऱ्या १८०० - २००० कॅलरीजमध्ये हे बसवायचे असल्याने अती प्रमानात फॅट सेवन केले जात नाहीत. डायट कमी करताना वजन कमी करणे अपेक्षित असल्याने दुग्धजन्य पदार्थांचं सेवनही कमी करणे आवश्यक असते. त्यामुळे फॅट वाढवणे म्हणजे आहारात ऑलिव्ह ऑईल, खोबरेल तेल, मांसाहारातून मिळणारी चअतत, तूप, नट्स, अवाकाडो, कमी प्रमाणात चीज, लोणी ह्यांचा समावेश करणे.

व्हिटामिन्स (ही तुमच्या शरीरातील कमतेरतेनुसार कमी-अधिक)

व्हिटामिन डीसाठी दररोज सकाळच्या उन्हात १५-२० मिनिटे (शरीराच्या जास्तीत जास्त भागावर ऊन पडेल असे) थांबणे. हे शक्य नसेन तर व्हिटामिन डी च्या गोळ्या घेणे. इथे हिवाळ्यात माझ्यासाठी हाच पर्याय होता.

ओमेगा ३ सोबत व्हिटामिन ई

व्हिटामिन सी : आवळा, आवळा सुपारी, आवळ्याचे, कोकमचे बिनासाखरेचे सरबत.

मी ज्या दिवशी मांसाहार करत नाही त्या दिवशी २ चमचे हेम्प प्रोटीन पावडर पाण्यात मिसळून घेते.

प्रोबायोटिक घेणे अत्यावश्यक आहे. त्यासाठी प्रोबायोटीक दही, (ओली हळद, आले, लसणाचे) घरी केलेले लोणचे, (कैरीचे, लिंबाच)) बिनासाखरेचे लोणचे

पूर्वी उल्लेख केल्याप्रमाणे बद्धकोष्ठाचा त्रास होऊ लागल्यानंतर लाल भोपळ्याचा रस घ्यायला सुरुवात केली.

रस करण्यासाठी भोपळ्याच्या बिया काढून त्याची पाठ (साल) सोलून घ्यावी. फोडी करून मिक्सरमध्ये पाण्यासोबत रस करावा. रसाची चव आवडली नाही तर हवे असल्यास ह्यात मीठ, दालचिनी पावडर, सफरचंदाची एक फोड, अर्धे गाजर ह्यांपैकी जे आवडते ते घालावे.

डाएटच्या सुरुवातीला शरीरात पाण्याचे प्रमाण कमी होते त्यामुळे क्षारांचा ऱ्हास होतो परिणामी डोकेदुखी, थकवा जाणवू लागतात. त्या काळात पाणी पिण्याचे प्रमाण वाढवताना नुसते पाणी पिण्यापेक्षा लिंबूपाणी मीठ घालून घेणे योग्य. साध्या मिठाऐवजी सैंधव, पादेलोण, समुद्री मीठ वापरले तर उत्तम.

एक इंच आले किसून एक जगभर पाण्यात घालावे, त्यात लिंबू पिळून तसेच लिंबाच्या चकत्या, आवडत असल्यास काकडीच्या चकत्या, मीठ घालून ठेवावे. हे डिटॉक्स येता जाता दिवसभर प्यावे.

पहिल्या महिन्यात प्रत्येक आठवड्याला एक एक कमी करत मी गोळया घेणे बंद केले. दर शनिवारी उपाशीपोटी साखरेची नोंद ठेवली. कमी होणारे वजन नोंदवले. माझ्या नर्सची भेटण्याची वेळ उशिराची मिळाल्याने दवाखान्यात जाऊन तिच्यासाठी एक चिठ्ठी लिहून ठेवली. त्यात मी हे डाएट करते आहे, हे सांगितले; तसेच होणारे बदल जे मी चार आठवड्यात नोंदवले होते, ते लिहिले.

तिने दोन दिवसांनी मला संपर्क करून, 'मी हाच आहार पुढील दोन महिने सुरू ठेवू शकते का', ते विचारले. मी 'हो' म्हटल्यावर तिने मला रक्ततपासणीची २ महिन्यांनंतरची तारीख दिली. ज्या तपासणीत दीर्घ काळ साखरेचे प्रमाण नॉर्मल रेंजमध्ये आले.

पहिल्या तीन महिन्यांत मी एकदाही चिटींग केली नाही. आता कधीतरी वरण, डाळ घालून केलेली भाजी, जरासा भात, महिन्यातून एखादी चपाती, क्रिस्प ब्रेड, घास - दोन घास केक, खारे शेंगदाणे, बीन्स, एखाद्या दिवशी एक वेळेचे पूर्ण जेवण, कधीतरी जराशी रेड वाईन, गाजर , मटार, कुंडीतली अळूची पाने वाढली की अळूवड्या, काल - परवा तर जरासा प्रसादाचा शिरापण खाल्ला.

हे डाएट तीन भागात केले जाते असे म्हणता येईल.

डाएटच्या पहिल्या भागात पूर्वी सांगितलेल्या आहारातून कर्बोदके कमी करून स्निग्ध पदार्थ वाढवायचे आहेत; पण ते चवदार लागते
म्हणून दिवसभराच्या एकूण कॅलरीजचे भान ठेवायचे. सुरुवातीच्या काळात भूक लागली की हाताशी सुकामेवा ठेवायचा. सुरुवातीच्या काळात प्रमाणात पाणी पिण्यावर लक्ष द्यायचे. प्रमाणात अशासाठी की अगदी मिनिटा मिनिटाला, तहान लागलेली नसताना दिवसाचे टार्गेट पूर्ण करायचे म्हणून, गरज नसताना ४-५ लिटर पाणी पिणे योग्य नाही.

पहिले १२ ते १६ आठवडे हा डायटचा पहिला टप्पा करायचा असतो. त्यात आपल्याला योग्य आहार घेण्याची सवय लागते. ऊठसूट भूक लागणे बंद होते. दर दोन तासाला खाणे, जे चुकीचे आहे ते सरावाने बंद होते. दोन जेवणांत किंवा खाण्यांत साधारण ४ तासांचे अंतर असावे.

नंतर दुसऱ्या टप्प्यात ज्याला इंटरमिटंट (intermittent) फास्टींग म्हणतात त्यात शरीराला जास्त कालावधीसाठी उपाशी राहाण्याची सवय लावायची असते म्हणजेच दोन खाण्यातले अंतर वाढवायचे. ह्यात दिवसाचे दोन भाग करायचे ज्यात एक तर 'न खाणे' किंवा 'हलका आहार घेणे' आणि दुसऱ्या भागात 'पोटभर जेवणे'. समजा रात्रीचे जेवण तुम्ही रात्री ८ वाजता केलेत तर आणि सकाळचा नाश्ता सकाळी ८ वाजता केलात तर हे दिवसाचे दोन भाग १२- १२ तासांचे झाले. मग दुसऱ्या दिवशी किंवा २ दिवसांनी सकाळचा नाश्ता १० वाजता घ्यायचा. सकाळी उठल्यावर एक कप चहा किंवा लिंबू पाणी किंवा एक पेरू असा हलका आहार घ्यायचा. परत दोन दिवसांनी सकाळचा नाश्ता किंवा दुपारचे जेवणच १२:०० वाजता घ्यायचे; तोवर हलका आहार घ्यायचा. असे करत करत दिवसभरातल हलका आहार घेण्याचा कालावधी वाढवत न्यायचा.

इंटरमिटंट फास्टींगचा हा एक प्रकार झाला. तुम्हाला हे झेपणारे नसेल तर २ दिवस पहिल्या टप्प्यात घेतो तसा नियमित आहार घ्यायचा आणि दोन दिवस हलका आहार घ्यायचा. किंवा आठवड्यातून एकदा कडकडीत उपवास करायचा. एकादशीसारखा नाही (काय योगायोग आहे, हे लिहिताना आज नेमकी आषाढी एकादशी आहे.) तर रमादान सारखा किंवा जैन करतात तसा उपवास.

तिसरा टप्पा म्हणजे मेंटेनन्स डाएट. तुमची साखर मूळ पदावर आली म्हणजे नॉर्मल आली की परत हळूहळू आहारात कर्बोदके वाढवायची. जसे की नट्सचे प्रमाण वाढवायचे, रताळी खायची, साखर - मैदा सोडून इतर पदार्थ जसे की जरासा भात, एखादी चपाती असे करत आहार मूळ पदावर आणायचा.

मी अद्याप मधुमेहमुक्त झालेली नाही. पण डायबेटीसवरून प्रीडायबेटीस असा परतीचा प्रवास सुरू केलेला आहे. मी ह्यातून बाहेर पडण्यासाठी प्रयत्न करतच राहणार आहे. मी भविष्यात ग्लूकोज टॉलरन्स टेस्ट जरी पास केली तरी मी आता यापुढे साखर, मैदा आणि तळलेले पदार्थ यांच्यापासून हातभर दूरच राहणार आहे.

हल्ली बऱ्याचदा दिसते की पॅलिओचा मसाला, महागडे बदाम (कारण ते खास हिमालयातून येतात), अमुक एखादी गोष्ट, खास तुम्ही हा डाएट करता म्हणून शुद्ध, चांगल्या प्रतीच्या नावाखाली खपवणे, दिसून येते आहे. मी तरी ह्याला बळी न पडण्याचे ठरविले आहे.

ज्यांना हृदयाचे विकार आहेत, बीपीचा त्रास आहे त्यांनी हे डाएट डॉक्टरांच्या सल्ल्यानेच आणि त्यांच्या नियंत्रणाखालीच करावे. थायरॉईडचा त्रास असणाऱ्यांनी ब्रोकोली, कोबी, फ्लॉवर हे ही वर्ज्य करावे.

तुम्हाला मधुमेह नाही पण वजन कमी करायचे आहे तरी हा डाएट तुम्ही करू शकता. ह्यात तुम्हाला अधूनमधून काही फळांचा समावेश करता येऊ शकतो.

प्रत्येकाने आपल्या उपलब्धतेनुसार, आवडीप्रमाणे, प्रकृतीनुसार स्वतःचा दिवसभराचा डाएट ठरवावा.

डाएटची सवय होईस्तोवर माझा आहार साधारण असा असायचा
६:३० १ कप चहा
९:३० उकडलेली ३ अंडी
१३:०० तूप घालून केलेली झुकीनीची भाजी, ताक
१५:०० ग्रीन टी
१८:०० चहा
१९:३० लेमन चिकन, (काकडी, टोमॅटो, ऑलिव्ह, ऑऑ, व्हिनेगर) सलाड, आवळा सुपारी, जवस मुखशुद्धी,ओमेगा ३, व्हि. ई

६:३० १ कप चहा
९:३० भिजवलेले साधारण ५० बदाम
१३:०० २-३ अवाकाडोचे ग्लुकामोले, प्रोबायोटीक दही
१५:०० ग्रीन टी / काफे लात्ते विनासाखर
१८:०० मुठभर नट्स, चहा
१९:३० ३ अंड्याचे ऑम्लेट, (काकडी, टोमॅटो, ऑलिव्ह, ऑऑ, व्हिनेगर) सलाड, आवळा सुपारी, जवस मुखशुद्धी, ओमेगा ३, व्हि. ई

ज्यादिवशी मासे/ चिकन /अंडी खात नाही तेव्हा शक्यतो हेम्प प्रोटीन घेते.

आता डाएटची सवय झाल्याने
६:०० चहासोबतच क्रिस्प ब्रेड, चीज असा नाश्ता करते.
१२:०० ला जेवण
१८:०० ला चहा, अवाकाडो
२०:०० जेवण

लेक्चरनिमीत्त दुसर्‍या शहरांमध्ये जावे लागते तेव्हा जेवणात सलाड विकत घेते( उ. अंडी, ऑलिव्ह, चीज, गाजर, पाप्रिका, ब्रोकोली)

या विषयात मी तज्ञ नाही हा केवळ माझा अनुभव आहे. आपल्यास काही शंका असल्यास माझ्यापरीने त्यांचे निरसन करण्याचा मी नक्की प्रयत्न करेन.

प्रमाणलेखन सुधारणेसाठी मदत केल्याबद्दल अदितीचे मन:पुर्वक आभार!