आयुष्य म्हणजे 'सापशिडीचा' खेळ किंवा जर्मन भाषेत 'मेन्श एर्गेरे दिश निष्त' हा खेळ तर नाही ना, असे वाटावे, इतक्या पटापट घडामोडी होऊन गोष्टी क्षणात होत्याच्या नव्हत्या होऊन पुन्हा शून्यापासून सुरू कराव्या लागत आहेत. करोनाने आयुष्याचा आपल्याजवळ काहीही कंट्रोल नाही, आपण प्लॅन करायचा आणि ह्या करोनाबाबाने उधळून लावायचा, असा जणू चंगच बांधलेला आहे, असे आता वाटायला लागलेय आणि हे दुष्टचक्र कधी संपेल, संपेल की नाही, असे निराशाजनक विचार मनात निर्माण होत आहेत, पण ते झटकून इतर निराश लोकांना सावरण्याची जबाबदारी निभावतांना आता माझ्या मात्र नाकी नऊ यायला लागलेले आहेत..

मागच्या भागात लिहिल्याप्रमाणे १ जुलैपासून क्वारंटाईन फ्लोअर बंद करून त्याचे नॉर्मल फ्लोअरमध्ये रूपांतर करायला २९ जून पासूनच सुरुवात झाली. सगळे आयसोलेटेड पार्टीशन्स काढून टाकण्यात आले, बाकी फ्लोअर्सवर ड्यूटी करणाऱ्यांना साधे मास्कस होते, तर आम्हाला FFP2 मास्कस वापरावे लागत होते, ते बंद करून नॉर्मल मास्कस देण्यात आले. मी प्रोटेक्शनचा लवाजमा असलेला ड्रेस घालणे बंद करून माझ्या नेहमीच्या कपड्यांमध्ये वावरायला लागले.

सगळ्यात वरचा क्वारंटाईन केला गेलेला फ्लोअर आता इतर फ्लोअर्सवर गेले ३ महिने मूव्ह झालेल्या मूळ रहिवाश्यांना परत येता यावे, म्हणून खुला करण्यात आला. त्या दृष्टीने पाऊले उचलायला सुरुवात झाली. त्या फ्लोअरवरच्या आत्तापर्यंत लॉक असलेल्या सर्व रुम्स स्वच्छ करण्यात आल्या. ह्या फ्लोअरवरच्या डायनिंग रुम्स- ज्या इतके दिवस बंद ठेवलेल्या होत्या, त्या उघडून, साफ करून टेबलखुर्च्या पुन्हा नीट लावण्यात आल्या. तेथील जी चित्रं वगैरे काढून नेलेली होती, ती पुन्हा लावण्यात आली. कॉरिडॉरमध्येही पूर्वी चित्रं, शो पीसेस होती, ती सर्व परत आणून पुन्हा सर्व फ्लोअर सुशोभित करण्यात आला. फ्लोअरचा रंगच पालटला. अगदी जिवंत झाला हा फ्लोअर.

दोन्ही लिफ्टस वापरता यायला लागल्या असून माणसांचा या फ्लोअरवरचा राबताही सुरू झालेला बघून अतिशय मस्त वाटत होते. त्या चैतन्यपूर्ण वातावरणात मी वेगवेगळ्या फ्लोअरवरच्या आज्जी आजोबांना भेटायला गेले. त्यातले जे परत आपापल्या रूममध्ये मूव्ह होणार, त्यांच्यासोबत या विषयावर माझ्या उत्साहात गप्पा झाल्या. कोण वरच्या मजल्यावर जाणार, कोण नाही, इत्यादी माहितीही मी त्यांना पुरवली.

मी पूर्वी मला वाटेल त्या फ्लोअरवर मला वाटेल, तेंव्हा भेट द्यायचे. पण क्वारंटाईन फ्लोअरवर ड्यूटी करून मला एक लक्षात आले की एकाच फ्लोअरवर जास्त काळ थांबल्याने त्या फ्लोअरवरच्या आज्जी आजोबांसोबत नीट कनेक्ट होता येते, त्या त्या फ्लोअरवरच्या स्टाफसोबत जास्त संवाद करता येऊ शकतो आणि फ्लोअरचे कल्चर नीट समजून घेता येते. म्हणून मी ठरवले, दररोज एक विशिष्ट फ्लोअर ड्यूटीसाठी निवडून फक्त तेथेच दिवसभर थांबायचे, मात्र गरजेप्रमाणे इतर फ्लोअर्सवर जायचे, जसे एखाद्या आज्जी किंवा आजोबांना डिप्रेशनचा ऍटॅक आला, किंवा इतर काही कारणाने मानसिक आधाराची गरज असेल, तर त्यांना भेटायला जायचे.

मी माझा प्लॅनही जबाबदार व्यक्तीला कळवला आणि तिलाही माझी कल्पना आवडली. मग माझ्या प्लॅन प्रमाणे मी सोमवारी पहिल्या आणि मंगळवारी दुसऱ्या फ्लोअरवर ड्यूटीवर होते. बुधवारी, म्हणजेच १ जुलैला जेवणाच्या सुट्टीत दोन कलीग्ज FFP2 मास्क घालून येतांना दिसले, म्हणून विचारले, हे काय? तर ते म्हणाले, तुला माहिती नाही? दुसऱ्या मजल्यावरच्या एक आज्जी- ज्या नुकत्याच हॉस्पिटलमध्ये जाऊन आल्या, त्यांची हॉस्पिटलमध्ये टेस्ट करण्यात आलेली होती, त्यांचा रिझल्ट आत्ता मिळाला आणि त्या कोविड पॉझिटिव्ह आहेत!

त्यामुळे आता सर्व स्टाफला FFP2 मास्क वापरणे कंपल्सरी करण्यात आलेले असून त्या कोविड पॉझिटिव्ह आज्जींना सगळ्यात वरच्या मजल्यावर आयसोलेट करण्यात आले आहे. त्यांच्यासोबत रूम शेअर करणाऱ्या आज्जींनाही त्यांच्यासोबतच वरच्या मजल्यावरती शिफ्ट करण्यात आलेले आहे आणि त्यांच्या जवळून संपर्कात आलेल्या म्हणजेच 1.5 मीटर आणि 15 मिनिटांपेक्षा जास्त अशा एम्प्लॉईजना घरी पाठवण्यात आले आहे आणि इतर रहिवाशांना जे त्यांच्या जवळून संपर्कात आले होते, त्यांनाही वरच्या मजल्यावरती शिफ्ट करण्यात आले आहे. याशिवाय दुसरा आणि चौथा मजला आयसोलेट करण्यात आलेला आहे.

मी नशिबाने त्या दिवशी तिसऱ्या मजल्यावर ड्युटीला होते. मात्र आदल्या दिवशी मी दुसऱ्या मजल्यावर होते आणि गंमत म्हणजे ह्या आज्जींच्या रूममध्येही जाऊन आलेले होते. नशिबाने या आज्जींशी मी बोलले नव्हते, कारण या आज्जींना भेटायला त्यांची मुलगी आलेली होती. त्या तिच्याबरोबर बोलण्यात बिझी होत्या आणि त्या ज्या दुसऱ्या आजी, ज्यांच्यासोबत मी बोलले, त्या म्हणजे मागे एकदा ज्यांची मी गोष्ट सांगितली, त्या सतत नर्व्हस राहणाऱ्या, मला दमवणाऱ्या आज्जीच होत्या!

संस्थेत गेल्या एका आठवड्यापासून त्या पुन्हा राहायला आलेल्या असून एका आठवड्यापुर्वीच त्या आपल्या लेकीसोबत गार्डनमध्ये आता नियम शिथिल केले गेलेले असल्याने कोणत्याही पार्टिशनशिवाय गप्पा मारतांना दिसल्या होत्या. जिच्यासोबत मी रोज आयसोलेटेड फ्लोअरवरून तिला आईसोबत कनेक्ट करून देण्याच्या निमित्ताने व्हिडीओकॉल वर बोललेले होते, तीच ही, हे लगेच ओळखले होते मी.. आणि तिनेही मला ओळखलेले होते. तिची आई रिहॅबिलिटेशन सेंटरला ट्रीटमेंट घेऊन आली होती, तरीही नर्व्हसच होती अजूनही. तिची रूममेट आज्जीही आपल्या लेकीसोबत समोरच्या बाकावर गप्पा मारत बसलेली होती. ही रूममेट आज्जी बऱ्यापैकी अंध असून तिला अगदी थोडे दिसते, असे समजले. मग आपल्या नर्व्हस आज्जींना प्रश्न पडला होता की वयोमानानुसार त्याही अंध झाल्या, तर आपल्या संस्थेत पूर्ण अंधांसाठी सोय आहे की त्यांना दुसरीकडे जावे लागेल?

मी अक्षरशः कपाळावर हात मारून घेत आज्जींना सांगितलं, आहो, आज्जी किती निगेटिव्ह विचार कराल? बास ना आता! पहिली गोष्ट, असे काही होणार नाही आणि झालेच तर आपल्याला बरोबर मार्ग सापडतो, त्याच्यासोबत जगण्याचा. तुम्ही विचार करून आत्ता काहीही साधणार नाहीये. परिस्थितीत कोणताही बदल झाला, तरीही वेगळाच काहीतरी विचार करून स्वतः टेन्शन घेऊन दुसऱ्यांनाही देणाऱ्या व्यक्तीचे क्लासिक उदाहरण म्हणजे आपल्या ह्या आज्जी.

मी आज्जींना अजून काही गोष्टी सांगितल्या, त्या म्हणजे, जसे मोबाईलची बॅटरी संपली की ती चार्ज करावी लागते, तशी आपल्या शरीराची बॅटरी आपल्या मेंदूत आहे. त्याला विश्रांती मिळाली नाही, तर आपण आजारी पडतो. विचारविराहित, शांत आणि पुरेशी झोप झालेले काळजीविरहित मन, सकाळी रिकाम्यापोटी भरपेट नाश्ता, अर्धा तास चालणे, सकारात्मक गोष्टी शोधून नकारात्मक गोष्टी जाणीवपूर्वक झटकून टाकणे, काहीतरी छंद जोपासणे, ह्या सगळ्या गोष्टी आपल्या ब्रेन चार्जिंगसाठी अत्यावश्यक आहेत. रोज ह्या करून आपल्या मेंदूला ताजेतवाने ठेवणे, हे आपले कर्तव्य आहे. आज्जींपेक्षा त्यांची लेकच माझे लेक्चर जास्त आत्मीयतेने ऐकत होती. आज्जींच्या कानाच्या पडद्यापर्यंतसुद्धा ते झिरपले असेल की नाही, अशी मला त्यांचे एक्सप्रेशन्स पाहून शंका आलेली होती.

माझे बोलणे मध्येच तोडत त्या म्हणाल्या, ह्या समोरच्या आज्जी, ज्या माझ्यासोबत रूम शेअर करतात, त्या इकडे शॉर्ट टर्म केअर साठीच आहेत, बरं का. त्यांची मुलगी त्यांना घरी घेऊन जाणार आहे लवकरच. मला मात्र इकडेच राहावे लागणार आहे. आज्जींची लेक मग त्यांना म्हणाली, मी रोज कामावर जाणार, तुझी काळजी घ्यायला घरी कोण आहे? तू इकडे असतांना मला निश्चीन्त वाटते. मला डे केअरमध्ये बाळाला सोडून पोटापाण्यासाठी कामावर जाणारी आईच तिच्या लेकीत दिसली आणि आज्जी म्हणजे हट्ट करणारं एक लहान मूल, असं रोल रीव्हर्सल झालेलं दिसत होतं.

आज्जींना वाचन करायला आवडते पण वाचता येत नाही, चष्मा घालूनही नीट जमत नाही, असे त्यांनी सांगितल्यावर मी तुमच्या हेल्थ इन्शुरन्स कंपनीकडून तुम्हाला रिडींग स्क्रीन मिळू शकते, जिच्याखाली वाचण्याचे मटेरियल ठेऊन झूम करून समोर मोठ्या स्क्रीनवर वाचता येऊ शकते, मी असे मशीन दुसऱ्या रहिवाश्यांच्या रूममध्ये पाहिलेले असून रिसेप्शन काऊंटरवर जाऊन लगेच ते आज्जींना कसे मिळू शकेल, याची चौकशी केली.

मग त्यांना बाय करून घरी जायला निघाले. माझी क्वारंटाईन फ्लोअरवर ड्युटी त्यावेळी अजूनही सुरूच असल्याने त्या आज्जींना मी त्यानंतर रूममध्ये जाऊन भेटू शकत नव्हते. त्या कोणत्या रूममध्ये आहेत, याची मला कल्पना नव्हती. मात्र मंगळवारी दुसऱ्या मजल्यावर गेले, तेंव्हा एका रुमचे दार उघडे दिसले, तिथे बेडवर ह्या आज्जी दिसल्या. मला आनंद झाला त्यांना बघून.

त्यांच्यासमोर भरपूर अंतरावर ह्या दुसऱ्या आज्जी आपल्या लेकीजवळ कॉटवर बसलेल्या होत्या. त्यांना मी लांबूनच हॅलो केले आणि आपल्या ऑल टाईम नर्व्हस आज्जींसोबत बोलायला सुरुवात केली. काय आज्जी, कशा आहात? नॉन आयसोलेटेड फ्लोअरवर चांगले सोशलाईझ करता येते, तरीही आज्जींना आता वेगळे दुखणे सुरू झालेले होते. मी बरी नाहीये. माझं पूर्ण अंग दुखत असून मला पेनकिलर्स हवे आहेत आणि बटन दाबले, तरीही कोणीही अजून माझ्याकडे आलेले नाही, असे सांगू लागल्या. मी, होका? थांबा हं, मी फोन करून बोलवते, म्हणून त्या फ्लोअरवरच्या स्पेशलाईज्ड नर्सचा नंबर फिरवायला लागले, तोवर ती तिकडे आलीच. ही नर्स म्हणजे मागे एकदा उल्लेख केलेली टुनिशियन मुलगी, जिची फॅमिली टुनिशियात असल्याने तिला डिप्रेशन आलेले होते. तिला ख्यालीखुशाली विचारून तिला आणि आज्जींना बाय करून मी त्या रूममधून बाहेर पडले.

एक तारखेला ह्याच आज्जींच्या रूममेटची करोना टेस्ट पॉझिटिव्ह आल्याचे कळल्याने मला धक्काच बसला.

बाकी नियम शिथिल केले असले, तरी चेहऱ्यावर मास्क मात्र होताच, नशीब, त्या समोरच्या आज्जींना खोकला किंवा शिंकही मी असतांनाच्या ५ मिनिटात आलेली नव्हती.
मी अगदीच शॉर्ट टाईम त्या रूममध्ये गेलेले असल्याने मी हा भाग सर्व्हरवर डॉक्युमेंट केलेला नव्हता. त्यामुळे मला संस्थेकडून कॉन्टॅक्टपर्सन म्हणून कॉल आलेला नसला, तरी मी माझी जबाबदारी स्वीकारून तडक जबाबदार व्यक्तीला कॉल केला. त्या मुलीने मला टेस्ट वगैरे करण्याचे सुचवले नाही. मात्र त्या दिवशी लंचनंतर आम्हाला कोणालाच कोणत्याही फ्लोअरवर मात्र जाऊ नका असे सांगितले गेले.

मी खालच्या मजल्यावर कॉम्प्युटरवर डॉक्युमेंट करत बसलेले असतांनाच मला कॉल आला, एका आज्जींना मिस्टरांच्या फ्युनरलला जायचे नाहीये, त्या खूप रडत आहेत, तू प्लिज त्यांना जाऊन भेटशील का लगेच... ह्या आज्जींची खूप मोठी गोष्ट पुढच्या भागात सांगते. शिवाय बदललेल्या परिस्थितीमुळे आता संस्थेत किती गोंधळ उडालेले आहेत, याचेही किस्से पुढच्या भागात सांगते.

~सकीना(कुमुद-प्रमोद) जयचंदर
०३.०७.२०२०

आत्तापर्यंतचे सर्व भाग एकत्रितपणे वाचण्यासाठी ब्लॉग लिंक:
https://sakhi-sajani.blogspot.com